पॅरामत्ता गर्ल्स :अत्याचारांचा नॉस्टॅलिया

आज जागतिक रंगभुमी दिन ,यानिमित्त महाराष्ट्राबाहेर ,देशाबाहेर काय चाललय ते पाहताना लिहिला गेलेला  हा लेख एक सीमोल्लंघनच..जरुर वाचा
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------


'पॅरामत्ता गर्ल्स' या नाटकाच्या संदर्भात मी हे लिहतोय. 'पॅरामत्ता' नावांच सिडनीमध्ये उपनगर आहे. इंग्रजीत त्याचा उच्चार 'पॅरामाट्टा' असा करतात. मराठीत 'पॅरामत्ता' मराठीतल्या 'गोळे' च इंग्रजीत 'गोले' होतं आणि 'भारत' इंग्रजीत 'इंडिया' होतो मग 'पॅरामाट्टा' मराठीत 'पॅरामत्ता' का नाही होतं ?


नाटकांचा खेळ संध्याकाळी होता. मी दुपारीच बाहेर पडलो. मी त्यावेळी डंडास या उपनगरात रहायचो. बस पकडून इस्टवूड रेल्वे स्टेशनवर आलो. आता सेंट्रल स्टेशनला जाणारी ट्रेन पकडायची होती. तिकीट काढुन वाट पहात उभा राहिलो. नकाशा काढला. म्हणजे 'गुगल' वरून काढलेली सेंट्रल स्टेशनच्या आसपासचा भाग दाखवणारी प्रिंट कामलने दिली होती. कामल : वर्गसखी : प्रेमळ : वयांन बरीच मोठी माझं लिखाण जाम आवडायंच तिला. इस्टवुड स्टेशनवर दुपारचा शुकशुकाट होता. शुकशुकाटात कुठंल होतंय नकाशाचं वाचन. ट्रेन आली.


सेंट्रल स्टेशनला दुपारचा शुकशुकाट नव्हता. पण खुप गर्दीही नव्हती. झुंबड, रेटारेटी वगैरे तर सोडाच.


तिकिट स्वाईप करून स्टेशनबाहेर पडलो. रस्त्यावर येऊस्तोवर दोन भिक न मागणारे भिकारी लागले. एक गिटार वाजवत होता, दुसरा नुसतीच गिटार. इथले भिकारर केविलवाणे नाहीत. त्यांच्याकडे भिकविश्वास आहे. मग काही कपडयांची, बुटांची दुकांन, एक-दोन केक - सॅडविच विकणारे स्टॉल लागले. तेथील विक्रतेपण विश्वासानं वावरत होते. मुख्य रस्त्यावर आलो. वाहंन सुसाट. पण तो वेग विश्वास पुर्ण होता इथं तिथं लोक थोडी गर्दी सगळयांना सिस्टीमविश्वास होता.


तासभर भटकलो समोर माइक : वर्गसखा : वयानं मोठा पण कामलापेक्षा लहान आणि कामलच्याउलट त्याला माझं लिखाण आवडायचं नाही
'' हाय माइट, हाव्वा यु ?'' म्हणाला
'' गुड जस्ट हॅगींग अराऊंड हिअर व्हेअर इज एकसाटली द थियेटर फॉर द टुनाटस शो ऑफ 'पॅरामाट्टा'?''
मी गोंधळात विचारलं.


'' ओह ! डोंनो एकझॅ सॉरी बट स्टील देअ इज टाइम फॉ द शो गो ऍन हॅल्सम ड्रीक्सं गॉट टू गो,सि.था ''
मी पीत नाही हे त्याला खुप दिवसांनी कळंल धक्का बसला होता त्याला.


थिएटर शोधण्यासाठी मी नकाशा काढला नकाशा वाचायचा मला जाम कंटाळा मी एकाला थांबवला त्याला नक्की माहिती नव्हतं पण साधारण कल्पना झाली.


हुडकत, चुकत, विचारत आणि नकाशा न वापरत संध्याकाळ झाली दोन टॅक्सी ड्रायव्हर (त्यांच्या कपडयावरून) दिसले एक कटयावर बसलेले जवळ गेलो वास आला भरपूर ढोसली होती पण बऱ्यापैकी शुदिधत वाटलो पत्ता विचारला. दोघांनी जवळच्या मार्गावर वाद घातला मी घाबरला होतो.जस त्यांनी मला असं जा म्हंटल तसा मी सटकलो चालत चालत राहिलो शेवटच्या वळणाला अरूद रस्ता लागला दोन्ही बाजुला घरं होती जुनी कौलारू दगडी वाडयागत भासणारी बारकी होती एका मागोमाग काही घर गेल्यानतर एक थोडेसेच बारके घर लागले त्यावर होत : वेलव्हर थियेटर


दबकत आत शिरलो मागे पुढे ऑस्ट्रेलिय होते. कॉलमधली ही गर्दी बघुन जरा धीर आल एका कोपऱ्यातल्या बारवर दोन चटपटीत तरूण दारू सर्व्ह करत होते एवढयात टयुटर जेन मेसर ने हाक मारली शिरीष वुइ आ हिअ जरा आणखीन धीर आला. वर्गातले आणखीन काही जण दिसले.


बेन (बेंजामिन) म्हणाला 'हाय' 'पॅरामत्ता गर्ल्स' पहाणं हे आमच्या क्रीयेटीव्ह रायटींग कोर्सच्या अभ्यासक्रमाचा एक भाग होतं.


'बेलव्हर थियेटर' ने हे नाटक निर्माण केलं होतं ऍलाना व्हॅलेनटाइन ही नाटकाची लेखिका नाटक सुरू व्हायची वेळ झाली. जिन्यातुन वर आलो बरोबर बेन होता मागे बाकीच.


तिकिट डोअरकीपरला दाखवुन आत शिरलो प्रवेशदारापासुन थोडया अंतरावर खर्ुच्यांची पहिली रांग तिथुन उतार उतारावर पायऱ्या प्रत्येक पायरीवर खर्ुच्यां आणि मग आली. नाटक करण्याची प्रत्यक्ष जागा (लाकडी) मला व बेनला पुढुन दुसऱ्या रांगेत जागा मिळाली


बेनन यापुर्वी असं थिऐटर पाहिल नव्हंत त्यानं पाथहलं होतं ते ऑपेरा हाऊस ऑपेरा त्यांन केला होता असं त्यानं मला सांगितल उच्चार नीट कळत नसल्यामुळे त्याला कान देऊन ऐकलं या किंवा अशा इतर बाबीमध्ये आपण परदेशी इंग्लिश लोकांबरोबर असं काळजीपुर्वक खरंतर दबकुनच वागतो.


साणारण 14 -15 वयाची मुलगी गणवेशात व कागद इत्यादी गोष्टीच्या ढिगात बसलेली रंगमंचावर दिसु लागली प्रेक्षकातला अंधार वाढला नाटक सुरू झालं


नाटकांची थोडी माहिती उपगोदरच करून घेतली होती हे नाटक 'पॅरामत्ता गर्ल्स' होम या साधारण 50 ङ्ढ 55 वर्षापुर्वीच्या सिडनीतील लहान मुलींच्या हॉस्टेल मध्ये मुलींवर झालेल्या कु्रर अत्याचारांवर आधारीत आहे. बिघडलेल्या किंवा वाममार्गाला लागु शकतील अशा मुलींना इथं बदीवान बनवुन त्याच्यांत सुधारणा घडवण्याचे प्रयत्न व्हायचे
त्या मुली आता साडीतल्या बायका झाल्यात त्या एकत्र येऊन या हॉस्टेलला भेट देतात.या रियुनियन च्या प्रसंगा पासुन नाटक सुरू होतं


अशा 5-6 बायकांनी एकमेंकाना हाय करीत मिठी मारत रंगमंचावर प्रवेश घेतला विशेष नेपथ्य नव्हतंच हॉस्टेलच्या गेटची सावली रंगमंच्यावर पडलेली दाखवली आणि हॉस्टेल उभं झालं.


रूदार्थाने बिल्कुल सुदंर नसलेली म्हणजे साठ वय स्पष्ट दिसत होती रंगानी गोरी नसलेली बाई संवाद होता थेट प्रेक्षकांना उद्देशुन मी कानात प्राण ओतले.


या बायका आपल्या क्रुर आठवणींना आठवतात व्यथा मांडत नाहीत त्या भिकाऱ्यासारखंच केविलवाण्य किंवा दयनीच होणं टाळतात एकमागोमाग अत्याचारांचा पट उलगडतो कधी अशा प्रसंगातुन


एक बाई हॉस्टेलमधल्या मुलीच्या भुमिकेत शिरते म्हणजे नाटकात नाटक. दुसरी बाई डॉक्टरची भुमिका करते मुलगी कपडे न काढता नागडी होते म्हणजे स्कर्टखाली हात घालुन अंडरपँट काढते आणि पाय फाकवुन झोपेत डॉक्टर तिच्या फाकवेलेल्या पायांवर पांढरे कापड घालतात बाकीच्या मुली सभोवताली उभ्या राहिलेल्या असताना डॉक्टर पांढऱ्या कपडयामध्ये हात घालुन मुलीची तपासणी करतात मग रिपोर्ट सांगतात डॉक्टरांचा कोणत्याही मुलीचा रिपोर्ट सारखाच असतो : या मुलींची वारंवार ठोकाठोकी झाली आहे ती मुलगी नाही नाही ओरडते काही उपयोग नसतो. मुलगी बिघडलेली ठरते आणि तिच्यावर आणखी सुधारणा होतात
पट उलगडतो कधी अशा गाण्यातुन :-
मला झवलंय जर्मन रशियन माणसांनी आणि चिनी व जपान्यांनी सुद्धा आलिये मी परत ऑस्ट्रेलियाला तुमच्यासारख्या भडल्याकडुन झवुन घ्यायला तर कधी अशा संवादातून : -


'' लहान मुलांना '' जनावंर म्हणा. जनावरांसारखं वागवा ती बनतील यातील नाटकातील उपरोध छान बोचराय या बायका आपल्या अघोरी भूतकाळाकडे भावनाशून्य होऊन बघतात. चिड, दु:ख, वेदना आहे. पण कोरडेपणा जास्त आहे. आणि तोही उपरोधाचे अंग घेऊन.


' ऑस्ट्रेलियाच्या इतिहासातील प्रत्येक वाईट मुलगी कधी ना कधी यातून गेलीय नाटकातल्या या वाक्यातनं या अत्याचाराची व्याप्ती व गांभीर्य कळंत पण यावर कोणी फारसं लिहिलं वा बोललं गेलं नाही व जात नाही कामल नंतर एकदा म्हणाली होती शिरीष' ऑस्ट्रेलियामध्ये असं काही झालं असेल असं तुला स्वप्नातपण वाटलं नसेल ऑस्ट्रेलिया असा बराच काळा इतिहास आहे. पण तो जगासमोर आणला जात नाही. दबवला जातो ऍलाना व्हॅलेनटाइन या लेखिकेन 'पॅरामत्ता गर्ल्स' प्रकाशात आणंल आणि ऑस्ट्रेलिय लोकांचा दाभिंकपणाही
- शिरीष

फ्लश आउट -अंतिम

(प्रकाश येतो तेव्हा दोघी प्रेक्षकांना पाठकरुन उभ्या/बसलेल्या आहेत.)

                  मागे लहानपणीची समीरा झोपाळयावर आहे.

समीरा       : लहानपणी मला झोके घ्यायला खूप आवडायचं.... बाबाची आणि माझी चांगली गट्टी होती.  तस आईवर ही माझं सारखंच प्रेम होत पण बाबा माझा खास होता.  आईला उंच झोके घेतलेले आवडायचे नाहीत.  मग मी नुसतीच झोपाळयावर बसून गोल फिरत पायानं जमीन खुरडत बसायचे.... त्यावेळी मी 14-15 वर्षाची होते.  आईच्या त्या हटकण्यामागे खरं कारण काय ते मोठं झाल्यावर कळलं.... तर तिथं आमच्या घराशेजारी श्वेतल राहायचा.... गोरा पान.... गोबऱ्या गोबऱ्या गालांचा.... तो यायचा माझ्या सोबत खेळायला आणि येताना एक भिरभिरं घेऊन यायचा.  आईची नजर चुकवून मी आणि श्वेतल उंच उंच झोके घ्यायचो आणि भिरभिऱ्याच्या फटफट आवाजाप्रमाणे हसायचो.

ती              : अच्छा याने बचपन का प्यार.... कहानी पुरी फिल्मी है यार ....

समीरा       : तसचं काहीसं...., लहानपणी आईला बोलता बोलता सांगून टाकलं.... की मी मोठी झाले ना की मी श्वेतलशीच लग्न करणार.  मग काय तेव्हा पासून श्वेतलची भेट बंद मग मी एकटीच जमीन खुरडत बसायची.....then काहनी ने फिर एकबार मोड लिया... अगदी फिल्मी स्टाईलने दोघांची भेट झाली.  एक पबमधे नेहमीप्रमाणे शनिवारची रात्र मी आणि सर्व कलिग्स.... सार्वजनिक शपक्षेू करायला.... तिथं एका तरुणाची नजर माझ्यावर खिळली.  त्याने नजर चोरली पण मी त्याला ओळखला गोबऱ्या गोबऱ्या गालांवर खळी पडणार तोच होता माझा श्वेतल. मी त्याला अडवलं.  त्याच्यासमोर उभी राहिले रुक्मिणीसारखी.... आणि हात पुढे केला आणि म्हणाले माझं भिरंभिरं... तो किंचित हसला..., बराच वेळ मी बोलत होते.  प्रेम आणि त्याचा अर्थ याची जाणीव होत होती.  लहानपणीची सुप्त इच्छा आता पूर्ण होईल असं वाटत होतं.  ज्याला आपल सर्वस्व वाहून घ्याचं असच वाटत होतं.  पबमधील गर्दीने घामाघूम झालो होतो दोघही पण तो काहीच बोलत नव्हता, वाटलं त्याचे गोबरे गाल ओढावे आणि किस करावं.... तो खूप अस्वस्थ वाटत होता.  मग मीच धीर करुन त्याला विचारलं.  सध्या काम काय करतोस? पण एवढया वेळाच्या शांततेनंतर त्याच्या उत्तराने मीच कोसळले.  तो म्हणाला....

श्वेतल         : मी शरीर विकतो....

समीरा       : त्याचं ते एका वाक्यातील उत्तर ऐकून मी माझीच उरले नाही.  एकाक्षणी वाटल की पर्समधील असतील नसतील तेवढे पैसे द्यावेत आणि आपल प्रेम विकत घ्यावं आणि त्याला सोपवून द्याव.... पण नाही.  माझ्या नजरेन त्याला प्रश्न आणि त्याच्या नजरेन उत्तर आधीच देऊन टाकलं.  मग मी घरी आले.... दोन दिवसांनी एक पार्सल आलं.  त्यात श्वेतलन पाठवलेल भिरभिरं होतं.  ते आजही बाल्कणीत फटफट आवाज करत उभ आहे....

ती              : डे अजून काही बाकी आहे की बास! .... गडबडीत काय मागितलस कळलना!

समीरा       : अग येडचाप.... पण मग तुला विचार करुन द्यायला काय झालं होतं.  कितीही झालं तरी पर्सनल होत ते... (शांतता)

ती              : पण तूच गोंधळ केलास ना भेंडी..., give me  give me….

समीरा       : ये वांगी...

ती              : भेंडीत जी मजा आहे ती वांग्यात नाही... (हसतात) रपूुरू एका अर्थी बरच झालं तुझ्या त्या भावना किती मर्यादित आणि स्वच्छ आहेत....I like it you … great!

                  (तेवढयात तो माणूस पुन्हा समोरुन जातो.)

समीरा       : मला एक कळत नाहीय हा माणूस आपली शांतता का भंग करतोय...

ती              : डबा खाऊन झाल्यावर झोपायची जागा असणार त्याची बहुतेक...! चल मी निघते.

समीरा       : बस गं जाशील कंटाळून...., तुझ्याशी बोलताना बरं वाटतय.... मला एक कळत नाही Sex is need I agree nU everyone behave as like it is compaltion why? What is the truth.

ती              : सत्य!..... (आजूबाजूला पाहते बाकावरील पेपर वाचते.) सत्य शोधणाऱ्यांचा शेवट येशू सॉक्रॅटिस आणि महात्मांजीसारखा होतो.

समीरा       : काय?

ती              : ए ऽऽ बाई हे मी नाही.  पेपरातलं वाचून सांगितलं.... (दोघीही खूप हसतात) Dear समीरा जानू मी तुला काय सांगू अपून की एक सिंपल फिलॉसॉफी है।

समीरा       : मी सांगतेना तुझं काय म्हणणं असेल

ती              : अच्छा Ok!

समीरा       : तू म्हणशील.... जीवनात येणारा प्रत्येक प्रसंगाला हसतमुखाने तोंड दे.

ती              : राईट

समीरा       : तू म्हणशील परिस्थितीला सामोरे जा.

ती              : धशी!

समीरा       : तू म्हणशील जीवनाचा प्रत्येक क्षण आणि क्षण आनंदाने जग.  सतत past future ची काळजी करत बसू नको. live in present behappy

ती              : Hey शाब्बास!

समीरा       : मी सर्वांना सांगेन हरिूः0श्निआय एम केव्हापासूनच्या घालमेलीतून मला आता मोकळं झाल्यासारखं वाटतय....श्वेतलची स्थिती पाहून तिथे माझ्याकडे ठामपणा नव्हता.  पण अशा ठिकाणच्या ठामपणाची तरी काय गरज.

ती              : पण जाणीव तर झाली ना.

समीरा       : thanx… दोघांनाही thanx जिनं मला जन्म दिला आणि ज्यानं माझ्या ठामपणाला जन्म दिला.... Dear तुला सांगू मला माझं नव आयुष्य अगदी नीट दिसतय...., मी आक्रमक नाहीय, सर्वांची लाडकी झालीय..., माझ्या घरातून बाहेर पडून वळलंकी शेजारचा टायर पंक्चरवाला तेथून पुढे आले की चायवाला (बस मधला कंडक्टर) दररोज भेटणाऱ्या प्रमिला ताई.  ऑफिस खालचा पानवाला शेजारचे रिक्षावाले.  आमचा वॉचमन.  आमची रिसेप्टनीश मुग्धा पानसे.... लिप्टमन.... माझा कलीग तन्वीर, मला पाणी आणून देणारा शिपाई आणि साहेबांनी बोलवलय म्हणून निरोप देणारा आमचा अकांटंट.  आणि मी ही बॉडी स्प्रे मारुन शेजारच्या दिपककडे स्माईल देऊन ठामपणे may I come in sir अस म्हणून आत जाणाऱ्या आम्ही समीरा.... 15 दिवस सुट्टीचे आणि प्रमोशनचे लेटर घेऊन येणारी  we are sameera!.... finally I decided to flushout  blady all crap things. or (finally I came to the counclusion that all crap things can be flushout.

                              (अंधार ... तेवढयात मोबाईल वाजू लागतो जो समीराने बाथरुमच्या आरश्यासमोर ठेवला आहे.  त्यावर गाणं आहे किसी की मुस्कराहटे हो... निसार... दरवाजा वाजतो, फ्लशचा आवाज.  समीरा  बाथरुमजवळ आहे.  मागे झोपाळयावर ती उंच झोके घेतीय.  समीरा दरवाजा उघडते.  तन्वीर म्हणजे जो सारखा मधेमधे येणारा माणूस स्वच्छ कपडयात येतो.  ती जाते.)

तन्वीर        : अग कितीवेळ झाला मी दार वाजवतोय... आख्खं बुक वाचून काढलसं की काय?

                  (तन्वीर दरवाजा बंद करतो.  मागे झोपाळा रिकामा झुलतोय आणि बेंच वर तो बसलाय....)  समीराचा मोबाईल वाजतो.  किसी की .... स्टेजवर तीन इमेज दिसतात.  मागे झोपाळा.  शेजारी बाकावर तो आणि दरवाजा उघडण्याची खटपट करणार तन्वीर.... म्युझिक.  वाढत जाते.... तो फोन लावण्याचा प्रयत्न करतो.  शीट् .... (पडदा सरकतो)

तन्वीर        : तुम्ही इथ केव्हा पासून बसलाय...

तो              : जेव्हापासून तुम्ही लोकांना शिव्या देताय...

-- पडदा --

---------------------------------------------------------------------------------

अंतिम 

लेखक -विकास पाटील

-----------------------------------------------------------------------------------

 ही एकांकिका सादर करण्यासाठी लेखकाची पुर्वपरवानगी आवश्यक आहे .त्यासाठी व्यवस्थापानाशी संपर्क साधावा.

संजयवर प्रेक्षक बेहद्द फिदा

कोल्हापुरातील कलाकार संजय मोहिते बद्दल लिहित आहे सौमित्र पोटे. 

सोकाजी टांगमारेच्या भूमिकेसाठी त्याला उत्कृष्ट विनोदी अभिनेत्याचा पुरस्कार मिळाला आणि
दुस-याच दिवसापासून संजय मोहिते या हरहुन्नरी अभिनेत्याकडे  अनेकांचं लक्ष गेलं. याच 'सोकाजी'ने संजयला ' लोच्या झाला रे'मधील मुख्य भूमिका मिळवून दिली. आजवरच्या त्याच्या प्रवासाबद्दल जाणून घेताना, वेळोवेळी स्वत:ला सिद्ध करत तो इथवर पोहोचल्याचं निश्चित जाणवतं.

कोल्हापूर जिल्ह्यातील आरे हे त्याचं मूळ गाव. संजयच्या घराण्यात असा सांस्कृतिक वारसा फारसा कुणाचा नाही. गावी केवळ सोंगी भजन असायचं. या भजनाचं त्याला वेड. पण थेट त्यात सहभाग असा कधीच नाही. त्याचे मित्र नेहमी अशा भजनांमध्ये भाग घेऊन वाहवा मिळवायचे. हा बुजरा असल्याने याला बाहेर ठेवलं जाई. मग चाललेली तालीम तो खिडकीतून पाहत राही. अशीच तालीम सुरू असताना, त्यातल्या एका पात्राला एक भूमिका साकार करता येईना. दिग्दर्शक सांगून दमला. पण गाडी पुढे जाईना. थोडी विश्रांती घेण्यासाठी दिग्दर्शक बाहेर गेला अन इथेच बाहेरचा संजय आत आला. त्याने आपल्या मित्राला ही भूमिका समजावून सांगायला सुरुवात केली. अन दिग्दर्शक आला. संजयची भूमिकेची समज पाहून, ती भूमिका संजयला करण्याची गळ घातली गेली अन संजयने संधीचं सोनं केलं. संजयचा रंगमंचावरचा प्रवास सुरू झाला तो असा अपघाताने.

पुढे त्याने अनेक सोंगी भजनांमध्ये भाग घेतला. त्यानिमित्ताने अनेक स्त्री पात्रं केली. संजय जसा मोठा होऊ लागला, तसं त्याला नृत्यही खुणावू लागलं. मग त्याने अनेक छोट्या-मोठ्या मंडळांच्या नृत्यस्पर्धांमध्ये भाग घेतला, बक्षिसं मिळवली. सोंगी भजनांपासून सुरू झालेला प्रवास छोट्या छोट्या नाटुकल्यांपर्यंत आला होता. केवळ हौस म्हणून सुरू केलेल्या या अभिनयातचं करिअर करण्याची इच्छा जोर धरू लागली. त्या वेळी त्याने कोल्हापूरचा रस्ता धरला. काळम्मावाडीच्या हनुमान नाट्य कला केंदातून त्याने नाटकं करायला सुरुवात केली. त्या वेळी 'जोडीदार', 'निष्पाप', 'विच्छा माझी पुरी करा' अशी अनेक नाटकं त्याने केली. दरम्यान, दिग्दर्शनाच्याही सगळया बाजूंचा त्याने अभ्यास केला. 'विच्छा..'मधील हवालदार त्याने भलताच गाजवला. त्याच वेळी द.मा. मिरासदार यांचं 'सोकाजी टांगमारे' त्याच्या हातात पडल्याचं तो सांगतो. 'नाटक सुंदर होतंच, पण नाटकातील एक पात्र बदलून तृतीयपंथी केलं तर नाटक जोर धरेल आणि ते भलत्याच उंचीवर जाऊन मनोरंजन करेल,' असं त्याला वाटलं. संजयने दमांना विनंती केली. खूप विचार केल्यानंतर त्याला परवानगी मिळाली आणि 'सोकाजी' साकारलं. या नाटकाचं दिग्दर्शनही त्यानेच केलं. 'हे नाटक ज्यांनी पाहिलं त्यांनी मला मुंबईचा रस्ता धर असं सांगितलं' असंही तो सांगतो. पण मुंबईला हात हालवत येणं संजयला परवडणारं नव्हतं. कारण मागे संपूर्ण कुटुंब होतं. मग त्याने 'सोकाजी'चा प्रयोग मुंबईमध्ये आणायचं ठरवलं. मुंबईत सोकाजीचे प्रयोग लागले. प्रयोगांची दखल मुंबईतील प्रेक्षकांनी घेतली. त्याच वेळी हे नाटक भरत जाधव यांनीही पाहिलं. त्यांनीही संजयला दाद दिली. याबद्दल बोलताना संजय सांगतो, 'सोकाजीचा प्रयोग पाहायला भरतदादा आले. थोडावेळ थांबतील असं समजलं होतं. पण त्यांनी पूर्ण नाटक पाहिलं आणि आवर्जून मला भेटले. त्यानंतर मात्र आत्मविश्वास दुणावला. 'मटा'सन्मानचं मानांकनही मिळालं आणि भूमिकेची दाखल घेतली गेल्याचा दाखला मिळाला. पुरस्कार मिळेलच याची शाश्वती नव्हती. कारण शर्यतीमध्ये मोठे आणि अनुभवी लोक होते. पण पुरस्कार गवसला. तो क्षण खूप मोलाचा होता. त्यानिमित्ताने मुंबईमध्ये माझी नोंद झाली.'

' श्री चिंतामणी'मार्फत 'लोच्या..'मध्ये शिरकाव होण्याचा किस्साही मजेदार आहे. तो सांगताना संजय म्हणतो, 'अरे, एक दिवस मला थेट केदारसरांचाच फोन आला. त्यांनी माझं नाटक पाहिलेलं नाही. पण त्यांना कुणीतरी माझं नाव रेकमेण्ड केलं. लताबाई आणि केदारसरांनी माझ्यावर विश्वास दाखवला. पहिलं वाचन झाल्यावर नाटक जमेलसं वाटलं.

मुंबईतील नाटकाचा अनुभव खूप वेगळा असल्याचं मात्र तो आवर्जून सांगतो. 'मुळात हे नाटक लोकप्रियतेच्या शिखरावर होतं. तिथेच ते बंद झालं. त्यामुळे पुन्हा नव्याने करताना, थोडं प्रेशर होतं, आजही आहेच. शिवाय कोल्हापूर आणि मुंबईच्या प्रेक्षकांमध्ये खूप फरक आहे. तिकडे लाऊड रिअॅक्शन्स लागतात. इथे मात्र कॉमेडीचा सेन्स आहे. लोक प्रेडिक्ट करतात. इथे लोकांना नाटक विनोदी असलं तरी ते जेन्युईन असावं असं वाटेल असं करणं हेच खरं आव्हान आहे.

' लोच्या...'ची प्रॅक्टिस सुरू असताना नाटक केदार शिंदेच्या मनाप्रमाणे वेग घेत नव्हतं. 'केदारसर मला बोलावून म्हणाले, की नाटक जर माझ्या मनासारखं नाही झालं, तर आपण हे बंद करू. हे नाटक लोकप्रिय झालेलं आहेच त्यामुळे इथे स्क्रिप्टचं काम संपतं. पण हे नाटक पुन्हा करून जर ते पडलं तर त्याचा फटका तुला बसेल. नाटकाला नाही. पण इथे आल्या आल्या तू अयशस्वी होणं मला मान्य नाही. बघ काय करू या?' त्या दिवसानंतर मी झपाटल्यागत तालीम करायला लागलो'. आणि खरोखरंच पुढच्या तीन दिवसांतली त्याची प्रगती थक्क करणारी होती. त्यानंतर हे नाटक 'जम के' करण्याचा निर्णय झाला. इतर सर्वच पात्रांनी त्याला साथ दिली.

आता हे नाटक पूर्णत: 'उभं' आहे. त्याचे प्रयोगही सुरू झालेत. संजयची मेहनत रंग आणेल की नाही ते येत्या काही दिवसांत समजेल. पण हे नाटक यशस्वी करण्यासाठी 'कलापुरातून' आलेल्या या मुलाने आपलं सर्वस्व पणाला लावलंय हे नक्की!

- सौमित्र पोटे

भडकमकर करीअर गायडन्स वर्ग- नाट्यसमीक्षक व्हा!

खास दिवाळी निमित्त रंगकर्मीचे एक जाणकार लेखक भडकमकर मास्तर यांनी नाट्यसमीक्षकांवर लिहिलेला हा हुमासदार लेख.

या लेखाद्वारेच सर्वाना दिवाळीच्या हार्दिक शुभेच्छा. !

हे करीअर निवडण्या आधी आम्ही पालकांशी चर्चा करतो, कधी कल चाचणी ( ऎप्टिट्यूड टेस्ट) सुद्धा घेतो...आमच्या पाहणीत असे आढळून आले आहे की सामान्यत: काही विशेष गुण असलेली मंडळी यात फ़ार उंची गाठतात...नाही, म्हणजे आम्ही त्यांना शिकवतोच पण स्वत: कडे काही खास असलं तर आम्हालाही मेहनत घ्यायला मजा येते...
उदा. १. ही मुलं लहानपणापासूनच स्वत:ला कोणीतरी विशेष व्यक्तीमत्त्व समजतात, त्यांचा रथ जमिनीवरून २ इंच चालतो....
२. शाळेत ही मुले मास्तरांना सतत नडतात, शंका विचारतात आणि स्वत:च्या बुद्धीवैभवाचे प्रदर्शन करतात.
३.त्यांना खेळापेक्षा खेळाच्या कॊमेंटरीत, सिनेमा पाहण्यापेक्षा आणि गाणी-डांस स्वत: करण्यापेक्षा त्यावरील चर्चेत जास्त रस असतो.
असा एखादा हिरा आमच्या पाहण्यात आला तर आम्ही त्याला उत्तम पैलू पाडून सहज नाट्यसमीक्षक बनवू शकतो.....
सुरसुरी : खर्‍या समीक्षकाला अशी सतत सुरसुरी येत राहिली पाहिजे की आता कोणाच्या कलेची वाट लावू... जीभ अशी लवलवायला पाहिजे, लेखणी थरारली पाहिजे...
बोटं नुसती कीबोर्ड वर पडायला आसुसली पाहिजेत... असा कोणी लेखक, नट निर्माता बर्‍याच दिवसांत सापडला नाही तर आतून असं तुटलं पाहिजे, ती तळमळ जाणवली पाहिजे.....
एक लक्षात घ्या की आमच्या क्लासमध्ये अमुक अमुक ची भूमिका आवडली, यांची कामे ठीक्ठाक असली सपक आणि गुळमुळीत समीक्षा लिहिणारे नाट्यसमीक्षक आम्हाला घडवायचेच नाहीयेत...
आम्ही घडवणार तडफ़दार, ज्ञानी समीक्षक..
नवीन समीक्षकांसाठी टिप्स...
१. कोणत्याही कलाकृतीचं तोंडभरून कौतुक करायचं सोडून द्या...तोंडभरून काय साधं सुद्धा कौतुक करू नका...
२.महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे नाटक कितीही विनोदी असो / कारुण्यपूर्ण असो/वीरश्रीयुक्त असो, तोंडावरची माशी न हलवू देता अनेक तास ओंजळीत चेहरा ठेवून निर्विकारपणे बसता आलं पाहिजे.
३.एखादे काम कितीही आवडले तरी कौतुकाचा कमाल शब्द म्हणजे बरा/ बरी हाच... पण लगेच त्यापुढे खचवणार्‍या वाक्यांची लाईन लावता आली पाहिजे.......
उदाहरणार्थ : सिचुएशन बघा... नाटक संपलंय आणि एक नट अप्रतिम काम करून आत्ताच शेकडो प्रेक्षकांच्या टाळ्या , हशे मिळवून तुमच्यापुढे अंमळ तरंगतच आलाय आणि त्याची जाम इच्छा आहे की तुम्हीसुद्धा त्याचे कौतुक करावे.. पण नाही, इथेच तर संयम पाळावा...तो तुमच्या कौतुकाची वाट पाहतोय.....पण त्याच्याशी त्याचे काम सोडून इतर दुनियाभरातल्या सर्व गोष्टींबद्दल उदा. हवामान, पाऊस, आंब्यांचा सीझन,सचिनची इन्जुरी, नर्मदा बचाव आंदोलन, इ.इ. बोलावे... मग तो जर जमिनीवर येतो आणि स्वत: विचारतो , " तुम्हाला काम कसं वाटलं सर?"....मान हलवत म्हणावे, " हं..आवडलं लोकांना ...( मग मोठा विराम, त्याचा चेहरा पडतो, आपला खुलतो ) मला तर काय ऐकूच आलं नाही,.. खरंच... अभिनय जरा बरा पण शब्दोच्चार अत्यंत वाईट,इतके गावरान उच्चार?? , सुरुवातीला एनर्जी किती कमी पडत होती शेवटी शेवटी तर संपलीच...आहे, पण बरं होतंय बरंका...करा करा "
४.सरावासाठी नवे नवे लोक निवडावेत...सुरुवातीलाच प्रस्थापितांशी पंगा नको...गॅदरिंगची वार्षिक नाटके करणारे तर हक्काचे गिर्‍हाइक असतात, व्यवसाय सांभाळून स्पर्धा करणारे हौशी कलाकार सरावाला फ़ार बरे....एखादा उत्साहाने फ़ुरफ़ुरणारा हौशी कलाकार पुढ्यात आलाच तर साळसूदपणे विचारावे, " का करता तुम्ही नाटक?" तो आधी गांगरतो पण मग ".... रंगभूमीची सेवा, माझी आवड जोपासायला, माझ्यातली कला पडताळून पहायला आम्ही एकत्र येऊन सगळे नोकरी - व्यवसाय सांभाळून ..." असं काहीसं भंपक बोलायला लागतो...मग त्याला बरोबर रिंगणात घ्यायचा, " अहो प्रेक्षकाची साधी अपेक्षा असते हो....तुम्ही व्यवसाय सांभाळा नाहीतर नका सांभाळू, नोकर्‍या करा नाहीतर सोडून द्या, काम तरी जरा ’बरं करा स्टेजवर ? तिकीट काढून आलेल्या प्रेक्षकाला काय करायचेय तुमच्या नोकरीशी? तुम्ही नट आहात , नटासारखं काम करा जरा ..." असल्या सरबत्तीवर भले भले खचतात ...
.तुम्हाला मोठा समीक्षक व्ह्यायचेय ना?मग हे तंत्र शिकत असताना "सज्जन कलाकारावर अन्याय होतोय" वगैरे फ़ालतु गोष्टी अजिबात मनात आणू नका... शब्द हे तुमचे शस्त्र आहे, आणि ते घासून पुसून लखलखीत ठेवणे तुमचे काम आहे.... उगाच इमोशनल वगैरे व्हायचे काम नाय बरंका...
५. स्वत:ला यशस्वी समजणार्‍या माणसाला नामोहरम करायचे एक विशिष्ट तंत्र आहे.....
नवीन ग्रुप समोर आला की अनुभवाच अभाव म्हणून नावे ठेवायची..., नॊस्टॅल्जिक व्हायचे आणि गंधर्वांची जुनी नाटके किती छान , असे आख्यान लावायचे...
जुना ग्रुप स्वत:चेच नाटक पुनरुज्जीवित करत असेल तर त्या वेळची मजा नाही...किती वर्षे तेच तेच करणार तुम्ही?? आता सत्तरीचा धैर्यधर आणि साठीची भामिनी पहायची का आम्ही??
व्यावसायिक नाटके : प्रसिद्धीलोलुपता , प्रेक्षकशरण वृत्ती त्यामुळे तोचतोचपणा.. प्रयोगाचा अभाव..
प्रायोगिक नाटके : प्रेक्षकांचे पाठबळ नाही, रिकाम्या थिएटरात कसले प्रयोग रंगणार?
विनोदी : थिल्लर उथळ पांचट पाचकळ.
थ्रिलर : नुसते मोठे सन्गीत वाजवले दर दोन मिनिटाला आणि लाईट कमी जास्त केले की थ्रिलर होते काय रे नाटक?
रोमेंटिक : शारिरीक लगट आणि कामुक हावभाव म्हणजे कलाकारांमधील केमिस्ट्री नव्हे....
कोणासमोर कोणाचे कौतुक करायचे याचीही एक गंमत आहे.
संगीत नाटकाला गेलात की वास्तववादी नाटकांचे कौतुक करायचे.. त्यांच्यापुढे संगीत नाटकांचे कौतुक करायचे...विनोदी नाटक / सस्पेन्स नाटक , प्रायोगिक / व्यावसायिक अशा त्या जोड्या आहेत.
६.कोणी माणूस मला अमुक तमुक स्पर्धेत अमुक तमुक बक्षीस मिळालं वगैरे सांगायला लागला की लगेच गावोगावी, गल्लोगल्ली भूछत्रांसारख्या उगवलेल्या स्पर्धा, त्यातलं राजकारण , वशिलेबाजी, भ्रष्टाचार, पैसेखाऊ परीक्षक असा जीभेचा पट्टा सैल सोडावा.... वाट्टेल ते बडबडावे.. झलक पहा, "काही उपयोग नाही रे.... आजपर्यंत असल्या शंभर स्पर्धांमध्ये शेकडो बक्षीसे वाटली गेली पण मिळाला का महाराष्ट्राला नवीन नटसम्राट ? अरे शेक्स्पीअर आणि कालिदास काय तुमची लेखनस्पर्धा जिन्कले होते?" ........खचलाच सांगणारा...
७. होतकरू समीक्षकांना एक भीती नेहमी वाटत असते की कोणी उलटून काही बोलले तर?? की "बाबा रे, तू किती नाटकांतून कामे केलीस? तू किती नाटके डिरेक्ट / प्रोड्यूस केलीस??:"... घाबरायचे नाही, कोणी काही विचारत नाही... जेम्स बॊंडला जसे लायसंस होते मारण्यासाठी तसे असते समीक्षकांचे... आता नीट बघा, वरील प्रत्येक उदाहरणात तुमचा स्व सुखावतोय..बघा स्वत: काहीही न करून दाखवता सेल्फ़ एस्टीम वाढवणारे हे करीअर किती महान आहे, हे तुमच्या आता लक्षात यायला लागले असेल ...
८. एखादे फ़ुटकळ वर्तमानपत्र पाहून त्यात लिहायला सुरुवात करावी.. होतकरू नाट्यसमीक्षकाचा अजून एक मोठा प्रॊब्लेम म्हणजे सोपं लिहू की अवघड?? सोपी समीक्षा लिहून सगळ्यांना कळली तर जग काय म्हणेल?? खरंय.... यशस्वी समीक्षकाने आपली समीक्षा सामान्यांना कळेल अशी लिहू नये....खाली दिलेले काही ठराविक शब्दसंच आहेत, त्यांचा अभ्यास आणि वाक्यांत उपयोग आम्ही घोटवून घेऊ.
उदाहरणार्थ...
> चौकट मोडण्याचा जाणीवपूर्वक प्रयत्न / रूढ संकेतांचे उल्लंघन करण्याचे धैर्य हे व्यक्तिरेखेच्या आत्मवंचनेला तारून नेते..
>आशयघनता आणि अनुभवातील तीव्रता मांडण्याचा अट्टाहास मुख्य शोकात्मिकेच्या संकल्पनेला मारक ठरतो..
> समाजमनातील क्रूर बेगडी नैतिकता बन्दिस्त सुटसुटीत आणि नेमक्या पद्धतीनी मांडली आहे पण त्यामुळे ती क्रुत्रिम वाटते.
> अर्थघटन आणि स्वरूपनिर्णय करताना मंचसज्जेला आणि प्रकाशयोजनेला अनाठायी प्राधान्य
> वास्तववादी नाटकात वापरलेली प्रतीकात्मक व्यक्तिरेखाही संघर्षाचे मूळ शोधण्याचा व्रुथा प्रयत्न करते
> संहितेची प्रयोगक्षमता, आशय, बाज /घाट यादृष्टीने पाहता मुख्य विषय पोचवण्यात कलाकारांना आलेले अपयश सतत सलते...
आता या वाक्यांचा अभ्यास करा...
> माणूस का लिहितो?? सांग ना... बघ हं ..म्हणजे एकीकडे सर्वसामान्यांच्या नेणीवा-जाणीवा आणि दुसरीकडे एखाद्या घटनेचे अर्थघटन किंवा स्वरूपनिर्णय करताना माझ्या स्वत्त्वाच्या आकलनाच्या पातळीवरचे आस्वादन या दोन्हींचा समतोल साधत आत्मशोधाची प्रक्रिया म्हणजे लेखन.....
अशा लेखनाचा फ़ायदा असा असतो की नाटक चांगले की वाईट असे काहीही न लिहिता, कोणताही पवित्रा न घेताही समीक्षेची लांबी वाढू शकते...
९. समजा तुम्ही एखाद्या लेक्चरमध्ये किंवा परिसंवादात अडचणीत सापडलात.... उदाहरणार्थ तुम्ही वास्तववादी नाटकांना एका परिसंवादात हाणत आहात, आणि एकदम कोणीतरी विचारले, ": अहो पण तुम्ही गेल्या वेळी तर त्यांचे कौतुक केले होते?" अशावेळी गडबडून न जाता पुढील तंत्र तुम्हाला वापरता येईल, संकटातून सुटण्याची पळवाट किंवा गनिमी कावा म्हणूनही याचा वापर होऊ शकतो...
सोपं असतं, मुख्य विषय सोडून गाडी भलत्याच दिशेला न्यायची, ... झुडपांशेजारी बडवाबडवी करायची.." हो, हो, मी विषयावर येतोच आहे" असं अधून मधून म्हणायचे, एकदम... "भरतमुनींचा नाट्यविचार, न्यूयॊर्क ब्रॊडवे थिएटर सारखी आपल्या रंगभूमीला उन्नतावस्था आणायची असेल तर काय केले पाहिजे इ.इ. " विषयावर घसरायचे..
त्यासाठी देशी विदेशी लेखकांची, रंगकर्मींची, विचारवंतांची वगैरे नावे योग्य जागी टाकता यायला हवीत....घाबरू नका, फ़ार अभ्यास करावा लागणार नाही.. याबद्दलच्या इन्स्टंट नोट्स आमच्या संस्थेतर्फ़े दिल्या जातील.
(या Tangent technique साठी ही माहिती फ़ारच आवश्यक आहे....)
उदाहरणार्थ
>कालिदास, भवभूति, शूद्रक यांच्या नाटकांचे बेसिक प्लॊट्स... त्यांच्यातील तुलना...
>१९ व्या शतकातील रशियन राजकीय स्थितीत तात्त्विक आणि नैतिक प्रश्न उपस्थित करणारे फ़्योडोर डोस्टोएव्स्की चे लेखन...
>कॊन्स्टन्टिन स्टॆनिस्लाव्ह्स्की आणि त्याची मेथड ऎक्टिंग
>लायोस एग्रि आणि त्याच्या आर्ट ऒफ़ ड्रामॆटिक रायटिंग या पुस्तकाच्या नोट्स....
> एरिस्टॊटल, प्लेटो, आणि सोफ़ोक्लीस यांचा प्राचीन ग्रीक रंगभूमीशी संबंध...
> ब्रॊडवे म्युझिकल्स इन न्यूयॊर्क ... अ ब्रीफ़ हिस्टरी
>बंगाल, केरळ आणि मणिपूर भागातील रंगकर्मींचे काम... रतन थियाम यांचे रिपर्टरी थिएटर
आता थोड्या अनुभवी समीक्षकासाठी काही टिप्स....

१. कंपू आणि कौतुक, .. कधी कधी कसे असते की लेखक दिग्दर्शक दुसर्‍या कंपूचे असतात आणि कलाकार, तंत्रज्ञ आपल्या कंपूचे असतात....अशा वेळचे परीक्षण असे लिहावे...
>नाटक मंचसज्जा,प्रकाशयोजना अशा तंत्रात बरे असले तरी लेखकाला आपण का लिहित आहोत हेच न कळल्याने आणि दिग्दर्शकाची मांडणीवरील पकड घट्ट नसल्यामुळे गुणी कलाकारांची अवस्था वादळात भरकटलेल्या जहाजासारखी झाली आहे.
किंचित लोकप्रिय लोकांना सतत शिव्या द्याव्यात.... तो आपल्या कंपूत यावा म्हणून त्याला प्रेशर आणावे....
२. विद्यार्थी जवळ बाळगावेत .... स्वतंत्र विचारसरणीचे नकोत, सांगकामे बघून घ्यावेत...पुस्तकांच्या रीसर्च ला किंवा लेखनिक म्हणून मदत होते, पुस्तक प्रूफ़रीडिंग झाले की त्याला हाकलून द्यावे आणि नवीन विद्यार्थी ठेवावा.
विद्यार्थ्यांना कामाला लावून कोणते लोकप्रिय नाटक कोणत्या फ्रेंच किंवा स्पॅनिश नाटकावरून ढापले आहे, त्याचा सदैव पाठपुरावा करावा....
३. स्ट्रगल करणार्यांना लेखकांना , नटांना बघू, भेटू, बसू, बोलू म्हणत झुलवत ठेवावे, किंवा चक्रमसारखे वागून पळवून लावावे.. आणि शार्प आणि टॆलंटेड नवयुवकांची गरीबांचे तेंडुलकर, गल्लीतले लागू किंवा किंचित कानेटकर, कॉपी करणे म्हणजे लेखन नव्हे किंवा मिमिक्री म्हणजे अभिनय नव्हे..अशी थट्टा उडवणे मग ते तुमच्याकडे फ़िरकत नाहीत...
नवीन नवीन ग्रुप्स ना उडवून लावावे, त्यांचे नाटक कधीही पहायला जाऊ नये... गेलाच तर चालू नाटकातून उठून जावे.. किंवा कोणालाही न भेटता मध्यंतरात निघून जावे, किंवा मध्यंतरात चारचौघात वाकडा चेहरा करून " हं...ssss ठीकच होतंय " असे म्हणावे..
४. सभा संमेलने अध्यक्षपद, ... नियमित नाट्यसंमेलनाला जावे, तिथे आदर की काय तो पुष्कळ मिळतो....
स्वत:च्या गावाचे/ गल्लीचे/ सोसायटीचे/ बिल्डिंगचे स्पेशल नाट्यसंमेलन काढून त्याचे अध्यक्षस्थान भूषवावे...
फ़िती कापाव्यात ...पैसे घेऊन बूटीक आणि सलूनचे उद्घाटन इ. सर्व गोष्टी न लाजता कराव्यात ...
५. कितीही अगम्य विषय असले तरी दर वर्षी किमान दोन पुस्तके छापावी... उदा.
>संगीतनाटकाचा पश्चिम महाराष्ट्रातील कृषीक्षेत्रावर झालेला परिणाम...
>ठाकर समाज आणि विसाव्या शतकतील मिथके.......
>बदलत्या सामाजिक परिस्थीतीचे, सीरियल्स आणि सिनेमाचे नाट्यव्यवसायावर होणारे दूरगामी परिणाम.
>कोकणी रंगभूमीवर वापरलेल्या गेलेल्या शिव्यांचा कोश
> पाऊस या विषयावरील नाटकांचा कोश
७. प्रस्थापितांशी स्पॊन्सर्ड पंगे घ्यावेत, स्वत:च्या जीवावर नको... तुलनेसाठी सोफ़ोक्लीस किंवा शूद्रक घ्यावा... समोरच्याला पार झोपवावा...
८. नाट्यसंमेलनात भाषणे करावीत...ज्येष्ठ समीक्षक "...." यांनी "...." या विषयावर अभ्यासपूर्ण भाषण केले असे ओळखीच्या पत्रकारांना सांगून छापून आणावे... मोकळ्या प्रेक्षागृहात नसलेल्या प्रेक्षकांसमोर का होईना, टुकार परिसंवादात भाग घ्यावा...
९. अत्यंत चक्रम वागायला शिकावे..... तथाकथित हुशार माणसाचे चक्रम वागणे लोक गोड मानून घेतात...
उदाहरणार्थ : वेळ न पाळणे... विसराळूपणे वागणे ( प्रत्येक भेटीत " आपण नागपूरला भेटलो होतो का? " असे विचारावे.....)
विचित्र विषयावर भाषणे करावीत ....( उदाहरणार्थ स्पर्धेच्या बक्षीस समारंभात भारताची अण्वस्त्रसज्जता यावर अभ्यासपूर्ण भाषण करावे)
समीक्षकाचे काम कलाकाराला प्रोत्साहन देण्याचे असते हा समज मनातून काढून टाका, त्यासाठी कसलेही नाटक डोक्यावर घेणारे प्रेक्षक आहेतच..त्यांना काय हो , काहीही आवडतं .तुम्ही उलट लोकप्रिय गोष्टी निवडून निवडून त्यावर ठासून टीका करा , त्यातच आपले वेगळेपण आहे...
या छोट्या छोट्या टिप्स तुम्ही लक्षात ठेवल्यात तर एक थोर नाट्यसमीक्षक होण्यापासून तुम्हाला कोणीही अडवू शकत नाही.....आम्ही अनेकनाट्यसमीक्षक घडवले आहेत..घडवत आहोत...( आजकाल अनेकानेक क्लास निघत आहेत, पण ओरिजिनल एकच, भडकमकर्स करीअर गायडंस क्लास) )...लोकहो, उठा जागे व्हा.. कमी कष्टात भरपूर आदर प्राप्त करा,, प्रचंड प्रसिद्धी मिळवा...
या संकेतस्थळाला जरूर भेट द्या...
bhadakamakar'scareermanagementsystems.org/naaTyasameekShaa
--------------------
संपुर्णत काल्पनिक...

फ्लश आउट- भाग ३

समीरा : हा माणूस असा का बघत गेला...
ती : आवडली असशील.
समीरा : शी!
ती : शी काय? तुझ्यावर कोणी प्रेम करावं असं वाटत नाही तुला?
समीरा : कोणी म्हणजे कोणही नव्हे.
ती : मग?
समीरा : जाऊ दे ना, नको त्या गोष्टीचा विचार... प्लीज डोंन्ट स्टार्ट अगेन...तुझी मशीन बंद कर. (सिगरेट काढते. खेळत बसते.)
ती : तुझं काय मगासपासून चाललंय ओढायची तर ओढ ना सिगरेट...
समीरा : माचिस नाहीय.
ती : आता काय बोलणार..
समीरा : कधी कधी वाटतं काहीच बदललेलं नाहीय आणि बदलणारही नाही....स्त्री नं पारंपरिकच राहिलं पाहिजे. तीनं माता. पतिव्रता हे सगळं असायचं लेकीन मॉडर्न रुपात...
ती : डिअर, धन्यवाद मान की अजून ब्रेक के पहले का ही एपिसोड चल रहा है।
समीरा : कौन से ब्रेक.
ती : वही घिसे पिटे पुराने...शाळा कॉलेज करुन मुलगी नोकरी करायला सुरुवात करते ना करते तोच लग्नाचा ब्रेक. तेव्हा नवरा आणि जॉब अशी कसरत करतोय तोच दुसरा ब्रेक मुलं होणं, मग 9 ते 5 दुसराच जॉब येतो मग स्वत:साठी काया करावं हेच ठरत नाही. ब्रेक के बाद नंतरच आयुष्य अनुत्तरीतच राहतं.
समीरा : तू म्हणजे त्या सिरियलवाल्या प्रमाणेच करतीयस सगळं कथानक काही का असेना सगळं काही चांगलं होतं. तसं करतीयस तू म्हणजे ज्या ज्या गोष्टी आयुष्यात प्रत्येकाला हव्या असतात. गरजा पूर्ण करण्या इतपत पैसा आणि वाढीव गरजाकरता लोन्स मिळतात. आणखी काय वेगळं डायरेक्शन देणार आहेस.
आता कंपनीची टारगेट्स पूर्ण करता करता स्वत:साठी काही उरत नाही. परदेशी फंडासाठी इच्छेविरुध्द बऱ्याच गोष्टी कराव्या लागतात. बऱ्याच...! पब्लिक रिलेशन. त्यांच्याशी संवाद साधता यावा म्हणून जॉब केला. पण आता सर्व कामे फोन अथवा ई-मेल किंवा फॅक्सवर होतात. पूर्वी निदान नेटवर बसायला गेलं तर चार लोकांशी बोलणं तरी व्हायचं पण आता कंपनीनं लॅपटॉप दिलाय, with net connection कायम कुणाकुणाचं तरी अपेक्षांचं लोढणं गळयात बांधून फिरायचं, ते म्हशीला कसं गळयात साखळी घालून ओंडका बांधतात ना तसं कंपनीत गेले नाही तरी चालेल पण सतत 24 तास संपर्कात राहायचं नाटक सिनेमा डिस्कोसुध्दा कंपनीतल्या कलिग्जबरोबर enjoy करायचं, नशीब हनिमुनला तरी एकटे सोडतात....भें.....
ती : आयला... तू पण दे ना. हासड Bole तो बिंधास्त!
(समीरा तिच्या कानात शिवी देते दोघी हसतात. )
समीरा : पण शिव्या देऊन काय फरक पडतोय और वो भी बायकांवरुन दिली जाणारी खास पुरुषी शिवी आणि कोणावरुनही शिवी देऊ नये अगदी बिचाऱ्या प्राण्यांवरुनसुध्दा!
ती : पण मोकळं तरी होतो ना आपण. अशा बोंबलणाऱ्या बायका एकत्र जमल्या काहीना काही दबाव तयार होईलच ना.. तू नुसती अशी मोठ मोठाली पुस्तकं वाचा आणि शब्दांच्या पोकळ चर्चा करा. च्यायला.. सॉरी पुन्हा आईवरुन शिवी दिली. बाबा भावावरुन शिव्या आहेत का गं?
समीरा : कर मस्करी कर तू माझी. आहे एक ग्रंथ आहे मराठीत देईन तुला मग वाच.
ती : सॉरी, एकवेळ शिव्या देणं सोडेन पण पुस्तक वाचणार नाही..सॉरी..! जानू..
समीरा : मी माझं नाव सांगितलंय तुला.
ती : ओ.. अगेन सॉरी..समीरा....
(तो माणूस परत डोकावून जातो समीरा वैतागते...)
समीरा : अरे कोण आहे तू आणि काय हवंय तूला.
माणूस : मी..ही....ही..... नॉक नॉक मॅन..भू र्र र्र रर.....
समीरा : हा माणूस सतत का त्रास देतोय... ब्लडी..स्क्रांऊड्रल..
ती : अजूनही काही प्रमाणात आक्रमता टिकून आहे.
समीरा : शट अप. काय आक्रमकता लावलीय मगापासू.
ती : Hey just cool yaar.
समीरा : How can I cool हां just tel me, How can I cool सांग ना How can I cool आणि माझ्या आयुष्यातील गोष्टी माझ्या मनाप्रमाणे होत नसतील याचाच अर्थ कोणी ना कोणीतरी करतच आहे ना अदृश्यपणे पण मग तू असं वेगळं काय करणार आहेस?
ती : दृष्टीकोन... जीवनाकडे पाहण्याचा दृष्टीकोन..
(समीरा वैतागते. सिगरेट काढते. ती पाहते. समीरा सिगरेट बाजूला ठेवते. पर्समधून एक चेंडू काढते. जमिनीवर आपटत राहते.)
ती : टेन्शन आलंय..., ख ाशरप अस्वस्थ झालीयस तू चल आपण एक गेम खेळू.
समीरा : गेम आणि इथे... कसला?
ती : काहीही. कोडी घालू झिम्मा खेळू, लपंडाव, पळापळी, कब्बडी... नही तो सुविचार-सुविचार.
समीरा : उससे क्या होगा?
ती : एखादा तरी जगण्याचा सार समजावेल.
समीरा : स्वच्छ व्हायचंय मला मोकळं व्हायचंय.
ती : पाण्याने बाह्यअंगाची तर सदाचाराने अंतरंगाची शुध्दी होते.
समीरा : दुसऱ्याला कमी लेखण्याची संधी शोधू नका. स्वत:ला सिध्द करण्याची संधी सोडू नका.
ती : मला वाटतं ज्याला समाधान तोच भाग्यवान!
समीरा : पण आपण म्हणतोच ना की सर्वोत्तम घडेल अशी आशा करा. परमेश्वर देईल ते स्विकारा.
ती : यार! शक्ती भक्ती आणि युक्ती या त्रिशंकूवर परमेश्वराचा वास असतोच की.
समीरा : I agree अगं पण शक्तीपेक्षा युक्ती कधीही श्रेष्ठच र्लीीं युक्ती सांगायलासुध्दा शक्ती असावी लागते. शक्त ीहिनाच्या युक्तीला कोणी विचारत नाही.
ती : Let’s see एक नियम अखंड चालवणे याचं नांव तपश्चर्या.
समीरा : काहीतरी ठरवणं आणि खरोखरीच तसं करणं यात खुप फरक आहे. मला परिपूर्ण बनायचंच...(संगीत सुरु होतं बडबड चालूच आहे. ती समीराच्या हातात काहीतरी देते आणि काही कळायच्या आत समीरा रडू लागते.. संगीत वाढतेच आहे. समीरा हुसमूसून रडतेय....इतक्यात त्यांच्या समोरुन तो माणूस जातो. समीरा दचकते...तो माणूस हसून जातो..)
समीरा : किती वेळ झाला मी रडतीय आणि तूही मला अडवलं नाहीस आणि त्या माणसाला काहीतरी सांगितलंस म्हणून तो हसत गेला. I think मी जेव्हा रडत होते तेव्हा तू देखील (हसत)...
ती : रडतच होते आतल्या आत.. झालीस ना मोकळी...
समीरा : पण मग मी का? रडले आणि इतकी! आणि इतकं रडण्यासारखं काहीच झालं नव्हतं. मस्तपैकी गेम चालला होता. पुस्तकाची पानं पलटावी तसा संक्षिप्त जीवनाचा आराखडा उमगत होता. पणा मग अचानक तू माझ्या हातात काहीतरी दिलस... hey hey..wait..wait… तू माझ्या हातात काहीतरी दिलंस आणि मला काही कळायच्या आत मी रडू लागले कितीतरी वेळ रडतचा राहिले. काय दिलंस सांग ना!
ती : ग्लिसरीन.
समीरा : छे! ग्लिसरीन नव्हतं ते, मला ओळखता येतात खरे अश्रू कोणते आणि खोटे कोणते? माझा ओघळणारा एक एक अश्रू जणू भूतकाळाने गच्च होऊन बाहेर पडतानाची मी जाणीव अनुभवलीय. I think खूप वर्षांचं साठलेलं असावं. ारळश्र वर कसे आपण वाचून झालेले किंवा outdated massages जसे बल्कमध्ये डिलीट करतो ना तसं, एकदम मोकळं रिकामं नव्यानं भरणा करण्यासाठी सज्ज ! एखाद्या झीेीींर्ळींीींश प्रमाणे नटून थटून तयार असल्यासारखं वाटतंय. ऋरलश the new situation ऐ ीी सांग ना ऊशरी काय दिलंस तू?
ती : Feelings.
समीरा : What?
ती : Yes, feelings.
समीरा : बाजारात मिळतात? पाहिली नाही कुठं?
ती : सध्या ती मी रिटेल स्वरुपातच देते. थोडी जपून distribute करावी लागते. नही तो ये मॉलवाले ये भी बेचने लगेंगे. तो आपला बिझनेस नाही तर मी तुला feelings दिल्या जेणे करुन तू बोलावस पण तुझ मन इतकं भरभरुन वाहत होतं की, मला शब्दांची गरजच भासली नाही. Now I feel better.
समीरा : अगं वेडे मग डील करुन टाक. तू मला आनंद दे म्हणजे मीही सुखी आणि तूही.
ती : मी कशी? समू तू जेव्हा रडत होतीस तेव्हा..... I mean ....मला गप्पच बसावं लागलं because I am feelingness! आता मला सांग मी जर तुला... Hey समू चल आपण पुन्हा गेम खेळू.
समीरा : Please stop this game…. मला आनंद दे....मला कोणतीही feeling दे I want it, give me, please give me….
(अंधार)
----------------------------------------------------------
क्रमश:
-----------------------------------------
ही एकांकिका सादर करण्यासाठी लेखकाची पुर्वपरवानगी आवश्यक आहे .त्यासाठी व्यवस्थापानाशी संपर्क साधावा.

फ्लश आउट- भाग २

समीरा       : रिडीक्यूलस ..... तुझ्यात ना उरमटपणा भरलाय ठसठसून.

ती              : असेल.  तो प्रत्येक माणसात असतो.

समीरा       : म्हणजे माझ्यात उरमटपणा आहे असं म्हणायचय. You ss.

ती              : Dear जानू... चूकीची स्टेटमेंट करतीयस.  मी आक्रमकता म्हणाले & जानू चिडू नकोस.... तू जोपर्यंत तुझं नाव सांगत नाहीस तोपर्यंत मी जानूच म्हणणार.

समीरा       : नाही सांगणार.  काय कंम्पलशन आहे.

ती              : ठसठसून

समीरा       : तुझ्या तोंडात लसूण (ती हसते.... समीरा ही हसण्याचा प्रयत्न करते)

ती              : कविता लिहतेस का गं?

समीरा       : हं. शाळेत असताना करायचे कविता....

ती              : तशा नाही गं.  शाळेत असताना कोणीही कविता करत.

समीरा       : तू काय मी किती प्रगल्भ आहे याची परीक्षाच घेतेस जणू

ती              : चला दोघी मिळून गाणी म्हणू.... बघ झाली ना कविता.... (समीरा पण किंचित हसते) So आज Saturday ला काय प्रोग्राम आहे.

समीरा       : Nothing special वही पुराना घिसा पिटा प्लान.  मूव्ही पॉपकार्न, गोलगप्पा & Night का pub, dance & vodaka!

ती              : Oh! oh vodaka । ः..

समीरा       : Only vodaka!

ती              : तू इंटर द ड्रॅगन पाहिलायस?

समीरा       : शी! बुवा आता त्याचा इथं काय संबंध (ती आणखी प्रश्न विचारु का उत्तर देतेस.  अशा खुणा करते) नको तू आणखी काही विचारु नकोस.  पाहिलाय मी सिनेमा.

ती              : किती वेळा?

समीरा       : 2 - 2 वेळा

ती              : मग आणखी एकदा पहा

समीरा       : Why?

ती              : जरा तुझ्या मेंदूला त्रास देऊन चित्रपट आठव इथं तुझ्या स्मरणशक्तीला वाव आहे.

समीरा       : तूला कसं माहिती की हल्ली माझ्या काही लक्षात राहत नाही ते.  हल्ली सर्व गोष्टी रिमांडरमधे save करायली लागलीय.

ती              : बोलू

समीरा       : Ya! please

ती              : thank you.. तर एका प्रसंगात एक तरुण फायटर मॅच खेळत असतो आणि इकडे आपला ब्रुसली.

समीरा       : आपला?

ती              : माझा ..... ऐक तर खरं, तर ब्रुसली त्या तरुणाचं निरीक्षण करत असतो.  त्याचा खेळ पाहून तो इतकच म्हणतो की अंगात नुसता जोश असून चालत नाही तर त्यात इमोशन भर, त्या कामात भावना ओत.  या लाईफ मध्ये स्ट्रगल करताना कधी हरणार नाहीस.

समीरा       : पण भावनेच्या आहारी जाऊन माणसं फसताना पाहिलीयत मी

ती              : यारा! मी केवळ भावना अस म्हणालो नाही.  जिद्द चिकाटी परिश्रम याबरोबर भावनेची सांगड घालावी.

समीरा       : याने.  मैने जिंदगी में..... कोई भी काम (सुस्कारा) म्हणजे तुला अस म्हणायचं आहे मी माझ्या आयुष्यातील प्रत्येक कृती भावनाशिवाय केली?

ती              : Yup! (बराच वेळ शांतता..... समीरा पर्समधून सिगरेट काढते.  ती समीराच्या हालचाली बघतीय.... सिगरेट पेटवत नाही.  थांबून.)

समीरा       : म्हणजे तू मेरे जिंदगी को Direction देगी.  मग तू डेलीसोप करणार की साप्ताहिक.

ती              : Hey तू तर एकदम टंपर निघालीस.  अपूुरू ना साप्ताहिक ना डेलीसोप और समझले मैने किया भी तो यकीनन तू बोअर हो जाओगी.  Then you सर्च ब्लडी प्रायोजक.

समीरा       : प्रायोजक? Means?

ती              : प्रायोजक Means ःः व्यसन.  Tention व्यसनाला जन्म देते असं कोणी तरी म्हटलय ना!

समीरा       : कोणी म्हटलयं?

ती              : असं म्हणायची पध्दत असते.  आणि तुला असं वाटत नाही का जानू आपलं विषयांतर होतय.

समीरा       : पण तुझाच होता ना सॅटरडे नाईट मधे .... हं.

ती              : माझा? No wayः.. सर्वांचीच चर्चा चालली होती ना आणि तू सुध्दा full too तयारी निशी आहेस ना?

समीरा       : जे जे आयुष्यात येतं ते enjoy करावं अस वाटत ना कधीकधी.  उद्या कोणी बघितलय?

ती              : क्षणात मोठया बाईसारखी बोलायला लागलीस.  जिचं सर्व काही जगून झालय.

समीरा       : मृत्यूला काय घाबरायचं.  नीट जगता येत नसेल तर मरायला काय हरकत आहे?

ती              : धर्ेी ाशरप आत्महत्या!

समीरा       : कित्येकदा वाटलं देखिल.  पण नाही आलमरण

ती              : जीव जायचा तेव्हाच जाणार.  तो काय भिखारी आहे. इतने सालों की भीख डाल दी उसकी झोली में और कहा, जाओ.  उसमे अपनी मर्जी थोडीही होती है!

समीरा       : I don’t know आपण इतक कसं बोलतोय.....

ती              : बोलतोय हे कमी आहे का?

समीरा       : मी बोलू.....

ती              : बोल ....

समीरा       : मला ना कधी कधी वाटतं की आपलं जगून झालयं...., ज्याच्यावर मनापासून प्रेम करावं अस माणूस आपल्याला भेटल.  हेच खूप!  जर त्याने ते स्विकारले असते तर

ती              : जह! तो ऐसा झमेला है फिर ....Breakup…. येडचाप, तुला जर स्वत: त्याच स्वत:ची मदत करावी असं वाटत नाहीय इतरांनी आपल्या विषयी प्रेम बाळगावे.  सोबत करावी अशी कशाला अपेक्षा करतीस? आणि तुझं वय आहे काय मरणाबिरणाचं बोलायचं? इतकी काम दिसतायत.  बरच काही करायचं आहे तुला आयुष्यात, पळ कशाला काढतेस?

समीरा       : I know जगात राहणं काहीतरी करुन दाखवणं हे चांगलच आहे.  but I फिल मरण ही फार सुंदर गोष्ट आहे.  वेदनेच टोक इतक सुंदर असंतकी त्यावरुन सुटणं... हा अनुभव सुंदर so I like deth.

बबबघाबरुन जावं अस काही असेल तर ते आयुष्यात, मरणार नाही.  मृत्यूला काय घाबरायचं? तो तर सगळया भयांचा अंत. fear means Darkness & Death means light.  मृत्यू नसता तर जन्मायला जागाच नसती!  मला वाटत आयुष्यात विश्वसनीय काय असेल तर ते म्हणजे मृत्यू .... साला....कसे जगू सांगता येणार नाही, पण मरणार हे माहिती असतं.

ती              : ये भग्गू.  अजून तुला बरच काही करायचं आहे लहान आहेस. हे सगळं ती मोठमोठाली पुस्तक वाचून होतयं.  भेंडी.... तुम्ही लोक ना प्रेशर खायला सुध्दा दुसऱ्यांची दु:ख वाचत बसता कसं साफ होणार पोट.

                                मुझे लगता है हमे अपनेबारेमे बात करनी चाहीए।  अगदी थेट, दुसऱ्यांची expression होऊन अपने सवाल नही छुटते.... नाहीतर मग हे असं होतं.  प्रेशर आणायला पुस्तक .... (हसायला लागते .... समीरसुध्दा थोडीच हसते.)  काय आहे.  स्पॉन्सर्ड हास्य वाटत असले तरी मी नेहमीच हसत असते.

समीरा       : स्पॉन्सर हास्य म्हणजे?

ती              : सगळे हसतात म्हणून आपणही हसायचं, त्याला स्पॉन्सर हास्य म्हणायचं.

समीरा       : You mean माझ्या हसण्यात कृत्रिमता आहे?

ती              : वा!

समीरा       : कशाबद्दल वा!

ती              : तुला कळतय का येडचाप मगापासून तू मला कितीतरी प्रश्ने विचारतेस आणि मी उत्तर देतीय good keep it up.

समीरा       : (सिगरेट काढते..... खेळते) मगाशी तू Direction बद्दल काहीतरी बोलत होतीस.  Direction म्हणजे नेमक काय करणार तू

ती              : म्हणजे तुला सत्य जाणून घ्यायचय तर!

समीरा       : अर्थात!

ती              : तुझे पता हम लोग ना.  प्रत्येक गोष्टीची कुठल्या कुठल्या गटात विभागणी करतोच.  मग ती स्त्री-पुरुष असो, हुशार - ढ असो, देव मानणारे अथवा न मानणारे गमत म्हणून सांगते नीट ऐक या सगळया विभागणीत एक गट कायम वेगळा असतो आणि समजतो सुध्दा.  बिच्चारे! शोध लावण्याशिवाय पर्यायच नसतो या शास्त्रज्ञांना....

समीरा       : गंमत काय आहे....

ती              : समाजाने ठरवून दिलय की शास्त्रज्ञ म्हणजे अमक्या तमक्या गोष्टीवर विश्वास नसतो, आणि जरी तरी तो ठामपणे दाखवू शकत नाही.  खरं म्हणजे त्यांचा कुठल्या गोष्टीवर विश्वास असतो.  हेच मुळी आपण पाहत नाही.  सत्य शोधण्याचा सोपा मार्ग म्हणजे आपल्या कृतीवर, विचारावर आपला स्वत:चा विश्वास पाहिजे.  आणि तो ठामपणे इतरांना पटवून देता आला पाहिजे.

समीरा       : याने इतनी क्वालिटी अगर हममें होतो हम scientist बन सकते है।

ती              : (हसते) तू फार हसत जरी नसलीस तरी झग मारण्यात पटाईत आहेस जानू.

समीरा       : Hey.  Wait bady….. मी माझी ओळख करुन देते.... I am समीरा CFX कंपनीत एझ्क्यूटीव्ह आहे.  चांगला स्वभाव चांगली नोकरी चांगल घर आईवडील बहीण भावंड सगळ काही चांगलं.....

ती              :          आणि चांगला नवरा .... (ती रागाने बघते) जह. Sorry… विसरलेच मी..... लगेच अपसेट कसली होतीस take it easy your.. चल toast for this.. काहीतरी पिऊया.....vodaka!

समीरा       : नको..... vodaka प्यावी पण मजा येईपर्यंत... रडायला अनेक कारण आहेत.  त्यासाठी पैसे खर्च करुन दारु प्यायची.  पिऊन रडून नाही आलं पाहिजे.

ती              : good…. यू आर राईट मजा कर बाई मजा कर.... बाकी काय, कमी अधिक फरकानं सेमच असतं, टिकली पुरता नवरा समूबाई.  दाखवू नको तुझा तोरा.  तुझा बिछाना माझ्यावानी कोरा.  स्ट्रोल घेऊन उगाच फिरा नाच रे मीरा!

                                    (दोघी हसतात.... त्यांच्या समोरुन एक माणूस जातो.  दोघीही स्तब्ध... तो बघून निघून जातो.)

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
क्रमश:
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ही एकांकिका सादर करण्यासाठी लेखकाची पुर्वपरवानगी आवश्यक आहे .त्यासाठी व्यवस्थापानाशी संपर्क साधावा. 

फ्लश आऊट भाग १

स्टेजच्या उजव्या कोपऱ्यामध्ये एक दरवाजा आहे पांढऱ्या रंगाचा. पडदा बाजूला जाण्यापूर्वी आवाज ऐकू येतात. हलक म्युझिक ऐकू येतं. आवाज- तो साक्षी आज क्या प्रोग्राम है। मुलगी - कुछ नही हर सॅटरडे की तरह. वही घिसापीटा प्रोग्राम. मुलगा - याने आज फिर कोई बकरा. मुलगी - अरे तन्वीर तू आता है क्या बोल तेरे को भी किसी से मिला देंगे. हमारे साथ तू तो आयेगा नही. मुलगा - क्यो? सर्व मुली - अरे जिथं पिकत तिथं विकत नाही. सर्व हसायला लागतात. पडदा वर जाऊ लागतो. दरवाजा उघडून आत येते. तेवढयात एकजण आवाज देतो. Hey समीरा कुठे चाललीयस? समीरा - अरे त्या डफारला समजवारे..... कोणी तरी. बाथरुममधे काय करायला जातात लोक......
एकजण : अग तस नाही.
सर्वमुली : ये चूप ये..... तस त्या भानगडीत नाक खुपसू नकोस. (तेवढयात समीराला भास होतो की आपण बाथरुम ऐवजी कुठे भलतीकडेच आलोय. ती परत दरवाजा उघडून बाहेर जाऊ लागते. बाहेरचा आवाज वाढतो. कलकल वाढतीय.
एकजण : काय गं. कसला विचार करतीयस आणि दारातच उभी राहणार आहेस का?
समीरा : अग आत खूप अंधार आहे.
मुलगी : अरे हा! भेंडी तू काल नव्हती ना म्हणून तुला तो चेंज माहिती नाहीय. अग पलिकडे बांधकाम चालूय so windows block केल्यात. That’s why अंधार आहे. Hey समू कसला विचार करतीयस?
समीरा : नाही काही, ए ऽऽ दिशा माझी पर्स देना. लिपस्टिक आहे त्यात. इथच फे्रश होईन.
मुलगी : वेडाबाई देते थांब ...... धर. अग लाईट लाव आणि जा आत. नाहीतर हा परत विचारेल समीरा कुठे चाललीयस (फिदी फिदी हसतात)
(एकजण : बॉसनी कंडीग संदर्भात Next plan 4 वाजता मिटींग बोलवलीय.
सर्व : माहितीय रे. (बोलणं वाढत जात हसणं, खिदळणं. समीरा जस जसा दरवाजा बंद करायला जाते. तसा आवाज आणि म्युझिक वाढत जाते. दरवाजा बंद होत सर्व शांत.
समीरा : शीट्. आता हा स्वीच कुठे गेला डफर! Yes finally got it. (स्वीच ऑन तिच्या लक्षात येत की आपण कोणत्या तरी वेगळयाच ठिकाणी आलोय. घाबरते दरवाजा उघडण्याचा प्रयत्न करते उघडत नाही. दिशा तन्वीर हाका मारते. मेघना ऽऽ शीट्. वैतागते. रडवेली होते. म्युझिक वाढतेच आहे.
समीर : (पर्समधून मोबाईल काढते. फोन लावण्याचा प्रयत्न करते. लागत नाही.) ब्लडी hell. ये नेटवर्क को अभी क्या हो गया. oh! God…. but मी एवढी पॅनीक का होतीय. नाही लागला तर, नाही, लागला ना फोन! duffer add तर कशी करतात. नेटवर्क सदैव तुमच्यापाठी. so ब्लडी duffer, dogi where r u? (तेवढयात तिला डाव्या कोपऱ्यात एक बेंच वर एक व्यक्ती बसल्याचा भास होतो. हळूहळू समीरा त्या बेंच जवळ जाऊ लागते.)
समीरा : who are you? आणि तू इथे काय करतीयस......
ती : वाट पाहतीय...
समीरा : मी बसू इथे थोडावेळ.....
ती : बस ...हा बाक, माझ्या बापाच्या मालीकाचाच थोडी आहे.
समीरा : तू इथे केव्हा पासून आहेस?
ती : जेव्हापासून तू लोकांना आणि मोबाईलला शिव्या घालत होतीस ना तेव्हापासून आहे मी इथं.
समीरा : What?
ती : अपूुरू काय म्हणतीयस कशी आहेस जानू?
समीरा : माझं नाव जानू नाहीय
ती : अगं प्रेमान म्हणाले मी... जानू ... (हसते), मग तूच सांग ना तुझं नाव...
समीरा : का?
ती : हे बघ, आता तू माझ्या शेजारी बसलीयस. तेव्हा सुरुवात तर औपचारिकतेने व्हावी. डे, नाहीतर हल्लीच्या माणसांमधे कुठे होतात संवाद.
समीरा : हं ...(समीरा वैतागून उभी राहते.)
ती : काय ग आवडली नाही?
समीरा : काय?
ती : सुरुवात.
समीरा : कशाची?
ती : संवाद साधण्याची.
समीरा : अगदीच तसं काही नाही...
ती : मग बसना, भेंडी ....
समीरा : मी काय तुला भेंडी सारखी दिसतेय.
ती : खुळचट भेंडी शिवी आहे.... भाजी नाय....
समीरा : नाही मी इथेच ठिक आहे.
ती : ठिक आहे. याने सिधी उंगली से घी नही निकलेगा.
समीरा : थहरीं? काय म्हणालीस.
ती : मी म्हणाले, बरेच आढेवेढे घेत ओळख करुन घ्यावी लागणार.
समीरा : तू मला प्रश्न काय विचारतीयस. Boss सारखे.
ती : कारण तू विचारत नाहीयस म्हणून.
समीरा : काहीतरी फालतू बोअर जोक्स मारु नकोस. कंटाळा येतो मला.
ती : आक्रमक आणि मितभाषी आहेस.
समीरा : आणि तू कोण श्वेता जुमानी की तीन देवियाँमधील एक देवी आहेस?
ती : (हसते) नाही का?
समीरा : नाही लगेच माझ्या स्वभावावर घसरलीस ते.
ती : कामाचा वैताग आलाय?
समीरा : आलाय! मला कामाचा वैताग आलाय. काय करणारायस तू? अं.
ती : आक्रमकता ठसठसून भरलीय तुझ्यात.
ती : काय?
समीरा : श्यॅ! पुन्हा प्रश्न शाळेत काय प्रश्नपत्रिका चावून खायची की काय तू. (ती हसायला लागते)
समीरा : ते काही नाही आता मी तुला प्रश्न विचारणार और तुम्हे उसके answer देने होंगे.
ती : कैसे?
समीरा : Oh! तुने फिरसे question किये? अब तू चूप रहने का. चूप याने एकदम चूप.
ती : Yes
समीरा : Now tell _r who r u? तुम्हारा नाम क्या है? (ती गप्प .... ) Hey baby what happened. हं. आता का बोलती बंद झाली बोल.
ती : तूच म्हणालीस ना. गप्प म्हणजे गप्प.
समीरा : तू ऽऽ .....
ती : (हसते) Sorry जानू विचार
समीरा : माझं नाव जानू नाही... (ती बोलायला जाते.) आणि आत्ता प्रश्न विचारायला माझा turn आहे तूझा नाही.
ती : Ok
समीरा : तूझं नाव?
ती : जानू Don’t पॅनिक पण एक गोष्ट सांगू तू ना सगळं अपूर्ण वर्तमान काळात बोलतीस.
समीरा : तुझं नाव काय?
ती : अगं नावात काय आहे असं हज्जारदा ऐकलं असशील.
समीरा : आज परत ऐकलं.
ती : त्याच काय आहे माहितीय का? हल्ली मी नाव सांगायचं टाळते. उगाच धार्मिक वाद उद्भवतात.
समीरा : मला तुझी फिलॉसॉफी ऐकण्यात काही एक इंटरेस्ट नाहीय.
ती : आक्रमकता!
समीरा : तुझं नाव?
ती : नाही सांगणार
समीरा : का तू तेवढे प्रश्न विचारायचे आणि मी विचारलंकी उत्तर द्यायचं नाही.
ती : मी उत्तरचं दिलय ..... नाही सांगणार
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
क्रमश:
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ही एकांकिका सादर करण्यासाठी लेखकाची पुर्वपरवानगी आवश्यक आहे .त्यासाठी व्यवस्थापानाशी संपर्क साधावा.